Call Margin (Lệnh dừng ký quỹ) sẽ tạo ra áp lực bán nhiều hơn trên thị trường vốn trong bối cảnh hầu hết các nhà đầu tư trong trạng thái tâm lý yếu, khi họ thường quyết định bán mạnh và cắt lỗ dựa trên cảm tính.

Call Margin là thuật ngữ phổ biến trong đầu tư, tuy nhiên không nhiều nhà đầu tư sử dụng margin trong thị trường chứng khoán thực sự hiểu rõ về vay ký quỹ. Khi sử dụng vay ký quỹ, nhà đầu tư cần hiểu rõ hơn về call margin hay lệnh dừng ký quỹ để chuẩn bị trước một phương án đầu tư phù hợp. Hãy cùng VinTrust tìm hiểu về call margin và thủ sẵn các cách tránh bị call margin trong những giai đoạn giảm sâu của của thị trường. 

1. Margin là gì? 

Margin hay vay ký quỹ là việc vay thêm tiền từ công ty chứng khoán hiện bạn đang giao dịch chứng khoán để có thêm sức mua với tài sản cầm cố là chính cổ phiếu đang sở hữu hiện tại. Trong nhiều trường hợp, vay ký quỹ có thể đem lại lợi ích to lớn khi trở thành “đòn bẩy” trong ngắn hạn giúp bạn gia tăng vốn tức thì để thực hiện các quyết định đầu tư mua thêm.

Tuy vậy, để thực sự sử dụng margin hiệu quả, nhà đầu tư cần hiểu rõ các điều kiện vay margin, ràng buộc khi vay margin. Cụ thể, khi cân nhắc vay ký quỹ, bạn cần quan tâm tới 4 điều:

• Mã chứng khoán bạn dự định mua có được phép cấp margin hay không?
• Tỷ lệ cho vay ký quỹ đối với mã chứng khoán đó là bao nhiêu?
• Hạn mức cho vay (hay room margin) mà công ty chứng khoán của bạn cấp cho mã cổ phiếu bạn dự định mua
• Cuối cùng là lãi suất vay margin. Trên thị trường chứng khoán, các công ty chứng khoán đang chào lãi suất cho vay ký quỹ (margin) dao động trong mức 9-14%/năm  (tùy công ty và các chương trình khuyến mãi được áp dụng)

Ví dụ: - Gói vay tại VND lãi suất thông thường 12.5%, một số mã nằm trong VN30+ sẽ được ưu đãi lãi suất hơn từ 8.9% đến 10.9%. Gói vay tại VPS lãi suất 6,8%/năm trong 30 ngày đầu, 9,8%/năm trong 30 ngày tiếp theo, và từ ngày 61 trở đi là 14%/năm (tham khảo tại tháng 4/2022)

Ví dụ về vay margin:

Giả sử NĐT hiện có tài nếu NĐT đang có tài sản là 100 triệu (cả cổ phiếu và tiền), CTCK cho phép NĐT mua đến 150 triệu, như vậy tỷ lệ đòn bẩy là 1:1.5. Nếu CTCK cho phép NĐT mua đến 200 triệu, thì tỷ lệ đòn bẩy sẽ là 1:2 và nếu CTCK cho phép NĐT mua đến tận 300 triệu, như vậy NĐT có được tỷ lệ đòn bẩy là 1:3.

Với những cổ phiếu tốt nhất trên thị trường chứng khoán hiện giờ thì Ủy ban chứng khoán nhà nước cũng chỉ cho phép CTCK cho NĐT vay với tỉ lệ 50%, tức là NĐT có thể sử dụng tỷ lệ đòn bẩy tối đa là 1:2. Tuy nhiên, một số CTCK có thể lách luật mà cho phép NĐT sử dụng tỷ lệ đòn bẩy cao hơn lên đến 1:3, thậm chí là 1:4 khi NĐT mua những cổ phiếu tốt mà CTCK có thể kiểm soát được rủi ro.

Sau khi hoàn tất thủ tục vay margin, bạn có thể rút được tiền từ khoản vay margin, khi này, lượng tiền này sẽ thành lệnh chuyển tiền sức mua (Hiểu đơn giản là số nợ của bạn sẽ tăng lên). Tuy nhiên, hành động này thường không được khuyến khích trừ trường hợp cấp thiết khi bạn thực sự cần thanh toán nếu không sẽ bị xử lý tài khoản cũng như chịu lãi suất quá hạn.

2. Call Margin là gì?

Trong bối cảnh thị trường chứng khoán chung giảm điểm, đặc biệt trong những phiên mã cổ phiếu bạn đang nắm giữ bị tụt giảm nghiêm trọng, ngay khi giá trị tài sản ròng của bạn bị tụt xuống dưới tỷ lệ an toàn, công ty chứng khoán sẽ yêu cầu bổ sung thêm tài sản đảm bảo (có thể là tiền hoặc cổ phiếu). 

Khi yêu cầu trên không được đáp ứng, công ty chứng khoán sẽ bán bớt một phần cổ phiếu ký quỹ để giảm tiền vay, đưa tỷ lệ đòn bẩy vay ký quỹ về đúng quy định. Trong thực tế, khi ngưỡng margin call xảy ra mà khi đó các nhà đầu tư không kịp bổ sung tài sản đảm bảo, công ty chứng khoán có thể bắt đầu bán bất kỳ mã chứng khoán nào trong danh mục đầu tư và không bắt buộc phải hỏi ý kiến.

3. Khi nào bị Call Margin? 

Với mỗi công ty chứng khoán sẽ có những quy định về tỷ lệ call margin khác nhau. Vì vậy, cách tính call margin cũng sẽ có những trường hợp khác nhau. Sau đây, VinTrust sẽ đưa ra vài ví dụ về công thức tính margin cụ thể như sau: 

Ví dụ, Công ty chứng khoán A có chính sách về tỷ lệ ký quỹ đối với cổ phiếu X là 50%, tức:

• Nhà đầu tư có 1 tỷ VND và thêm 500 triệu “margin” vay thêm công ty chứng khoán để mua cổ phiếu X
• Khi này, cổ phiếu X sẽ được hai bên đồng thuận sử dụng làm tài sản đảm bảo cho khoản vay ký quỹ.

Call Margin xảy ra khi: 

• Cổ phiếu X giảm 60% giá trị của nó so với ngày bạn bắt đầu sử dụng margin. 

• Nếu không sử dụng margin, nhà đầu tư sẽ lỗ: 

• Tỷ lệ tài sản ròng/giá trị chứng khoán của bạn khi đó là

• 100 triệu VND/600 triệu VND = 16.67%

Một khi tỷ lệ này thấp hơn tỷ lệ ký quỹ 50% đã thống nhất khi bạn vay ký quỹ, bạn sẽ phải duy trì tỷ lệ ký quỹ ban ban đầu (50%) do đó công ty chứng khoán sẽ “call margin” hay dừng lệnh ký quỹ của bạn. Thông thường, công ty chứng khoán sẽ gọi điện đề nghị bạn nạp thêm tiền hoặc bán bớt cổ phiếu. Khi này bạn có hai lựa chọn, hoặc là bán một phần cổ phiếu X, hoặc phải nộp thêm tiền vào tài khoản chứng khoán để tỷ lệ tài sản ròng/giá trị chứng khoán lớn hơn tỷ lệ cho phép ban đầu (50%).

4. Tài khoản chứng khoán sẽ bị force sell xảy ra khi nào?

Sau khi được thông báo lệnh dừng ký quỹ (call margin), nếu nhà đầu tư không thực hiện yêu cầu trên đúng hạn thì công ty chứng khoán sẽ được quyền chủ động bán chứng khoán của bạn mà không cần hỏi ý kiến (hay force sell), được hiểu là một hình thức tịch thu tài sản đã thế chấp khi vay ký quỹ.

5. Khi nào nên/ không nên sử dụng margin?

• CÂN NHẮC sử dụng margin khi đã là một nhà đầu tư có kinh nghiệm trên thị trường chứng khoán lâu năm. KHÔNG NÊN sử dụng margin khi mới gia nhập thị trường và thiếu kinh nghiệm đầu tư & quản trị rủi roro
• CÂN NHẮC sử dụng margin khi thị trường có dấu hiệu tăng trưởng rõ ràng, thậm chí có tầm nhìn rõ ràng về cổ phiếu mà bạn đang có ý định vay margin để mua. KHÔNG NÊN sử dụng margin khi thị trường không có dấu hiệu tăng trưởng rõ ràng, thậm chí thị trường chung đang điều chỉnh mạnh (mặc cho cổ phiếu bạn định vay ký quỹ để mua đang tăng phi mã)
• CÂN NHẮC sử dụng margin trong ngắn hạn và đề ra chính sách đầu tư để kỷ luật trong đầu tư. KHÔNG NÊN sử dụng margin trong một thời gian dài, tránh bị các ảnh hưởng biến động giá ngắn hạn làm cháy tài khoản của bạn
• CÂN NHẮC sử dụng margin để mua các cổ phiếu có thanh khoản tốt. KHÔNG NÊN sử dụng margin để mua các mã cổ phiếu “trà đá penny”, các công ty tăng giá bằng tin đồn và thủ thuật làm giá.

6. Cần làm gì để tránh bị Call Margin 

Vay ký quỹ (margin) là con dao hai lưỡi, lợi thế về vốn tức thì có thể đem lại cho bạn cả gia tài nhưng cũng có thể làm cháy tài khoản chứng khoán và đạp bạn xuống vực thẳm. Đặc biệt đối với các nhà đầu tư vay tỷ lệ margin lớn, ngay khi cổ phiếu có dấu hiệu sụt giảm, tâm lý gồng lỗ sẽ có xu hướng làm tình hình lỗ trở nên trầm trọng hơn.

Để tránh việc bị call margin chúng ta nên:

• Sử dụng tỷ lệ đòn bẩy hợp lý cùng với việc có kiến thức về quản trị danh mục và hiểu biết về thị trường.
• Nếu có nhiều mã trong danh mục đầu tư hay ưu tiên cơ cấu những mã yếu hơn, không có cơ hội phục hồi trong tương lai
• Không giữ tâm lý gỡ khi thị trường hồi mà nên xem thị trường hồi là cơ hội để cơ cấu lại danh mục đầu tư của mình
• Khi cổ phiếu giảm mạnh, tuyệt đối không được tiếp tục mua vào bằng margin để bình quân giá xuống.
• Nếu là một nhà đầu tư mới chưa có nhiều kinh nghiệm bạn có thể ủy thác tiền của mình cho các quỹ đầu tư uy tín như Dragon Capital hay Vinacapital thông qua ứng dụng VinTrust, với hơn 100 năm kinh nghiệm trong việc quản lý quỹ, các nhà đầu tư chuyên nghiệp sẽ phân bổ tiền của bạn một cách hợp lý giúp bạn loại bỏ những rủi ro như Call margin. 

Trên đây là những thông tin cơ bản về Call Margin mà VinTrust mang đến cho bạn. Mong rằng với những thông tin này sẽ giúp bạn hiểu hơn về Call Margin và những lời khuyên để đầu tư một cách hợp lý hơn. Mỗi nhà đầu tư sẽ có chiến thuật và hình thức đầu tư khác nhau, bạn nên cân nhắc và chịu trách nhiệm cho khoản đầu tư của bản thân.